یبوست چیست:
یبوست یا خشکی مزاج (Constipation) عارضه ای در دستگاه گوارش است که بر اثر آن مواد دفعی در روده ی بزرگ سفت شده و دفع آن ها با درد و سختی همراه است. یبوست به معنی مشکل بودن دفع مدفوع یا دفع کمتر از حد طبیعی مدفوع است. در زمان خشکی مزاج حرکات روده ای کم، نامنظم و به سختی انجام می گیرد و روده از مواد زائدی که در نتیجه هضم ایجاد می شوند تخلیه نمی گردد. یبیوست عامل بسیاری از بیماری ها می باشد و بسته به میزان شدت آن به سه نوع ضعیف، شدید و مزمن تقسیم می شود.
علت یبوست:
- تغییرات در برنامه مواد غذایی
- عدم وجود میزان کافی آب و مواد فیبر دار
- مصرف زیاد لبنیات
- عدم فعالیت فیزیکی و تحرک مثل ورزش
- مقاومت در دفع مدفوع
- استرس
- استفاده بیش از حد داروهای ملین، ضد درد، ضد افسردگی، قرص آهن و داروهای آنتی اسید (که دارای آلومینیوم یا کلسیم هستند)
- اختلالات خوردن
- سندروم روده تحریک پذیر(IBS)
- بارداری
- مشکلات عصبی و عضلانی دستگاه گوارش
- بیماری های انسدادی
- بیماری سلیاک (آسیب پرزهای روده ی باریک)
- پولیپ کولون (پس روده)
- سرطان کولون
- بعضی بیماری های عصبی مانند پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)، کم کاری تیروئید، دیابت و سکته قلبی
- افزایش سن
- مصرف زیاد چای، قهوه و مشروبات الکلی
علایم یبوست:
- کاهش نیاز به دفع مدفوع
- دشواری در دفع مدفوع (نیاز به فشار بیش از حد جهت خروج مدفوع)
- مدفوع سفت یا کوچک
- احساس عدم تخلیه ی کامل روده
- کاهش اشتها
- نفخ شکم
- احساس وجود انسداد در راست روده و روده ها
- بی حالی و کرختی
- گاهی ممکن است برای تخلیه روده نیاز به کمک هایی مانند فشار دادن روی شکم یا استفاده از انگشت برای خارج کردن مدفوع باشد
اگر یبوست مزمن باشد ممکن است عوارض زیر ایجاد شود:
- بواسیر یا هموروئید (تورم، التهاب سیاهرگ های راست روده یا اطراف مقعد که ممکن است باعث درد راست روده و خونریزی شود)
- شقاق مقعدی یا فیشر (شیارهای کوچک در پوست اطراف مقعد که اغلب همراه با خارش، درد و خونریزی همراه هستند)
- گیر افتادگی مدفوع (ناتوانی در فشار دادن مدفوع به دلیل اینکه به سختی در روده بزرگ و راست روده چسبیده است)
- بیرون زدگی راست روده (پرولاپس رکتوم، وضعیتی که در آن راست روده از مقعد بیرون زده است)
درمان یبوست:
- مصرف 2 تا 4 لیوان آب اضافی در روز به خصوص در صبح مایعات گرم میل کنید
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند: میوه جات، سبزیجات، حبوبات، نان و غلات کامل، آلو بخارا و …)
- کاهش مصرف کافئین (مصرف کافئین باعث کاهش آب بدن می شود)
- کاهش مصرف شیر (محصولات لبنی باعث یبوست می شود)
- روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش کنید چون ورزش کردن باعث می شود عضلات روده فعال تر شوند
- زمانی که احساس به دفع مدفوع داشتید، دفع مدفوع را به تعویق نیندازید
- از ملین استفاده کنید
ملین های طبیعی:
آلوئه ورا، کشمش، قهوه، آبلیمو، روغن زیتون، روغن کرچک، روغن نارگیل، زنجبیل، آجیل خام، برگ سنا، خاکشیر، آب کله پاچه، آب انجیر، رازیانه، سبوس برنج و ….
ملین های شیمیایی:
رولاکس، بیزاکودیل، سی لاکس، سوربیتول
برای درمان یبوست چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد:
- اگر برای اولین بار دچار این خشکی مزاج شده اید و تغییر در شیوه زندگی کمکی نکرده باشد
- وجود خون در مدفوع
- با اینکه سعی در کاهش وزن ندارید ولی در حال کم کردن وزن هستید
- درد شدید هنگام دفع مدفوع
- اگر یبوست بیش از 2 هفته طول بکشد
- تغییر پشم گیر اندازه، شکل و قوام مدفوع
پزشکان برای تشخیص علت یبوست چه کارهایی را توصیه می کنند:
- آزمایش خون جهت چک کردن سطح هورمون
- تست جهت چک کردن ماهیچه های مقعد
- آزمایش هایی که مشخص می کند مواد دفعی چگونه در کولون یا بیرون ار آن حرکت می کنند
- کولونوسکوپی برای یافتن انسداد در کولون