تجهیزات پزشکی

پوکی استخوان چیست؟ روش های پیشگیری پوکی استخوان چیست؟

استخوان - پوکی استخوان - استئوپروز

پوکی استخوان چیست:

پوکی استخوان یا استئوپروز (Osteoporosis) یک بیماری اسکلتی سیستماتیک و شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است، که باعث ضعیف شدن و شکننده شدن استخوان می شود. شکستگی های مربوط به استئوپروز بیشتر در مفاصل ران، مچ و ستون فقرات اتفاق می افتد. استخوان بافت زنده ای است که همیشه در حال شکسته شدن و جایگزینی است. استئوپروز وقتی به وجود می آید که ایجاد استخوان جدید با از بین رفتن استخوان قدیمی تناسب نداشته باشد.

 

علایم و نشانه های پوکی استخوان:

  • کمردرد ناشی از شکستگی یا خوابیدن مهره ها روی هم
  • کاهش قد به مرور زمان
  • قامت خمیده
  • استخوانی که بسیار راحت تر از شرایط عادی می شکند

 

علل پوکی استخوان:

  • سن: بعد از 30 سالگی و در خانم ها به ویژه بعد از یائسگی افزایش می یابد.
  • کاهش سطح هورمون های جنسی: کاهش سطح استروژن، تشکیل و تولید استخوان را کاهش می دهد. استروژن در حفظ تراکم استخوان در زنان اهمیت دارد.
  • جنس: زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان مبتلا می شوند.
  • نژاد: نژاد سفید پوستان و آسیایی بیشتر از دیگر نژاد ها در معرض ابتلا به استئوپروز هستند.
  • ساختار استخوان: قد بلند (بیش از 1.70 متر) و لاغر بودن (وزن کمتر از 56.69 کیلو گرم) خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد. افراد ریز نقش به دلیل کمبود توده ی استخوانی در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
  • عوارض ژنتیکی: شکستگی لگن یا پوکی استخوان در اعضای نزدیک خانواده میزان ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.
  • سابقه ی شکستگی: شکستگی مختصر به ویژه پس از سن 50 سالگی احتمال ابتلا به این بیماری را بالا می برد.
  • جراحی دستگاه گوارش: جراحی کاهش اندازه ی معده یا حذف بخشی از روده سطح موجود برای جذب مواد مغذی، از جمله کلسیم را کاهش می دهد و در نتیجه استخوان ها ضعیف می شوند.

 

عوامل پر خطر افزایش پوکی استخوان:

  • به دلیل مسایل هورمونی استئوپروز در زنان بیشتر است
  • وجود سابقه پوکی استخوان در اعضای خانواده
  • سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد مواد الکلی
  • کاهش سطح تستسترون در مردان
  • ورزش نکردن
  • لاغر بودن بیش از حد
  • تغذیه و رژیم غذایی کم کلسیم
  • شیمی درمانی که باعث یائسگی زودتر شده احتمال ابتلا به استئوپروز را بیشتر می کند
  • آمنوره (توقف دوره قاعدگی) در بین زنان با کاهش استروژن
  • بیماری آرتریت روماتوئید یا بیماری کبدی
  • پرکاری غده تیروئید و پاراتیروئید
  • کمبود ویتامین D در بدن
  • مصرف بعضی از داروها به مدت طولانی مانند داروهای ضد تشنج و داروهای کورتیکواستروئید خوراکی
  • اختلالات ارثی بافت همبند مثل استخوان سازی ناقص، سندرم مارفان (یک اختلال ژنتیکی است) و ….

 

کدام بیماری های هورمونی باعث پوکی استخوان می شود:

  • پرکاری تیروئید
  • اختلالات غدد فوق کلیوی مثل سندرم کوشینگ (علت میزان بالای هورمون کورتیزول)
  • کاهش میزان هورمون های جنسی (استروژن و تستسترون)
  • اختلالات غده هیپوفیز
  • پرکاری غدد پاراتیروئید

 

روش های تشخیص پوکی استخوان:

  • معاینه جسمی نوسط پزشک ارتوپد و متخصص روماتولوژی
  • پرتوهای X و عکس های رادیولوژی
  • آزمایش های تراکم استخوان مانند DXA

 

پیشگیری از پوکی استخوان:

دریافت کلسیم کافی:

مانند محصولات لبنی کم چرب، سبزیجات برگی سبز تیره، کنسرو ماهی قزل آلا یا ساردین با استخوان، مصرف سویا و محصولات سویا مانند توفو (پنیر سویا)، غلات غنی از کلسیم و آب پرتقال

 

مصرف ویتامین D:

در افراد زیر 50 سال 400-800 IU در روز و در افراد بالای 50 سال 800-1000 IU در روز

 

ورزش:

مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله، آهسته دویدن، ورزش های راکتی و شنا، ترک مصرف الکل، کاهش مصرف کافئین و ترک مصرف سیگار

 

داروهای درمان استئوپروز:

  • آلندرونیت (Fosamax)
  • ریزدرونیت (Atelvia، Actonel)
  • ایباندرونیت (Boniva)
  • اسید زولدرونیک (Zometa،Reclast)
  • کلسیتونین
  • رالوکسیفن
  • تری پاراتید