تیروئید چیست:
تیروئید یا سپردیس غده ای پروانه ای شکل است که در زیر سیب آدم در جلوی گردن در پایین قسمت عرضی حنجره و بالای استخوان های ترقوه قرار دارد. غده تیروئید یا غده سپردیس یک غده درون ریز در گردن است. این غده چند نوع هورمون ترشح می کندبه نام تیروکسین (T4) ، تری یدوتیرونین (T3) و تری یدوتیرونین وارون (RT3) که به درون خون ترشح می شوند، کار این هورمون ها مصرف و ذخیره انرژی در بدن است. به طور کلی این غده مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن است. عملکرد آن توسط غده ای به نام هیپوفیز تنظیم می شود، هیپوفیز در مغز قرار دارد.
انواع تیروئید:
- کم کاری تیروئید: در این بیماری تیروکسین مورد نیاز بدن تولید نمی شود.
- پر کاری تیروئید: در این بیماری تیروکسین بیش از نیاز بدن تولید می شود.
کم کاری تیروئید:
در این حالت غده سپردیس نمی تواند به اندازه کافی هورمون های تیروئیدی تولید نماید. کم کاری سپردیس با آزمایش خون تشخیص داده می شود و با مصرف قرص لووتیروکسین قابل کنترل می باشد.
علت کم کاری تیروئید:
شایع ترین دلیل کم کاری التهاب سپردیس به علت اشکال در سیستم ایمنی خود شخص می باشد که به آن بیماری هاشیموتو می گویند. معمولا سیستم ایمنی بدن فقط در مقابل تهاجم های خارجی مانند باکتری ها و ویروس ها وارد عمل می شوند ولی در التهاب سپردیس به علت خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن غده تیروئید را به اشتباه مورد حمله قرار می دهد و به آن آسیب می رساند که ظرفیت تولید هورمون کاهش می یابد. بیماری خود ایمنی سرایت کننده نیست ولی ممکن است در خانواده بیش از یک نفر مبتلا شود.
خانم ها استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری را دارند. یکی دیگر از عوامل نارسایی غده تیروئید، درمان انجام شده بر روی پر کاری تیروئید است. وقتی که برای کنترل غده تیروئید پر کار از ید رادیو اکتیو یا جراحی استفاده می شود چند ماه تا چند سال بعد تیروئید کم کار است.
علایم کم کاری تیروئید:
- کم اشتهایی
- عدم تحمل سرما
- آهسته شدن حرکات
- خشکی و خشونت پوست
- موهای شکننده
- ضعف و خستگی
- صدای خشن
- یبوست
- گرفتگی عضلات
- کم شدن حافظه
- خواب آلودگی در طول روز
- مشکل تمرکز
- بی حسی دست ها و پا ها
- افزایش وزن
- صورت پف کرده به ویژه در چشم ها
- خونریزی ماهیانه شدید و نامنظم
- ترشح شیر از پستان
- نازایی
- گواتر (تورم غیر طبیعی در ناحیه جلوی گردن به علت بزرگ شدن سپردیس)
تیروئید پر کار:
این بیماری به صورت بسیار شدید بروز پیدا می کند و کاهش وزن غیر عادی، نارسایی قلبی و مشکلات تنفسی را به وجود می آورد. سپردیس پر کار حتی روی خلق و خوی افراد تاثیر می گذارد و آن ها را زود رنج و پرخاشگر می کند. پر کاری سپردیس از طریق آزمایش خون قابل تشخیص است و با مصرف قرص متی مازول می توان آن را کنترل کرد.
علت پر کاری تیروئید:
تیروئیدیت:
گاهی این غده ملتهب می شود که به آن تیروئیدیت می گویند. علت این عارضه ویروسی است یا سیستم ایمنی بدن موجب آن می شود این بیماری با تب، گلودرد و درد گردن همراه است.
گریوز:
در این بیماری سیستم ایمنی بدن نوعی پادزهر تولید می کند که باعث تولید هورمون اضافی توسط سپردیس می شود. گریوز شایع ترین دلیل پر کاری تیروئید می باشد و با عفونت، سیگار، ویروس و استرس تشدید می شود.
برآمدگی تیروئید ( گواتر سمی):
یک یا چند توده در این غده رشد می کند و باعث برآمدگی آن می شود و تولید هورمون و میزان آن در خون افزایش می یابد. اگر یک توده باشد به آن گواتر سمی تک می گویند ولی اگر چند توده باشد به آن گواتر سمی چند گره ای می گویند.
مصرف ید اضافه:
عنصر ید برای سپردیس بسیار ضروری است ولی اگر در مصرف آن زیاده روی شود ممکن است دچار پر کاری تیروئید شویم. مصرف بعضی از داروها ممکن است که ید اضافه وارد بدن کند مانند داروی آمیودارون که برای تپش قلب تجویز می شود.
مصرف زیاد دارو های تیروئید:
دارو های هورمونی که برای مشکل کم کاری تیروئید تجویز می شود اگر بیش از حد مصرف شود حتما بینار دچار پر کاری این غده می شود.
ترشح بیش از حد (تی.اس.اچ):
غده هیپوفیز در مغز عملکرد سپردیس را تنظیم می کند و اگر در این قسمت تومور ایجاد شود هیپوفیز بیش از حد ماده محرک برای تیروئید تولید می کند که به آن تی.اس.اچ می گویند.
علایم تیروئید پر کار:
- افزایش اشتها
- تعریق بیش از حد
- لاغری شدید
- تپش قلب
- برآمدگی تیروئید
- خستگی شدید و ضعف عضلانی
- اختلالات روانی
- ریزش مو
- تغییر در حالت چشم
- اسهال پشت سر هم
- فشار خون بالا
- عجول شدن و تند راه رفتن
- ورم در یک یا هر دو پا
- بالا رفتن میزان جنسی
- خارش و خشک شدن پوست
- غلیظ شدن خون
- کاهش خونریزی در دوران پریودی
- به هم ریختن زمان قاعدگی
- ورم کردن سینه در آقایان
- دیر خوابی
- بیش فعالی و بی قراری
- لرزش انگشتان دست
- حالت تهوع و استفراغ
- از بین رفتن قدرت تمرکز