سنگ کیسه صفرا چیست:
کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل در بخش تحتانی کبد است که صفرای ترشح شده از کبد در آن جمع شده و در هنگام نیاز از طریق مجرای صفراوی مشترک (CBD) به روده باریک ریخته می شود. سنگ کیسه صفرا (Gallstone) ماده ای سفت و شبیه سنگ مرمر است که بیشتر از جنس کلسترول و بیلی روبین تشکیل شده است و در کیسه صفرا به وجود می آید. وقتی که سنگ باعث مسدود شدن مجاری صفراوی شود سبب درد ناگهانی در قسمت بالای سمت راست شکم می شود که به آن حمله کیسه صفرا یا حملات صفراوی می گویند.
درمان سنگ کیسه صفرا:
درمان معمول این بیماری جراحی است که توسط فوق تخصص دستگاه گوارش و جراح عمومی انجام می شود. اگر سنگ ها کلسترولی باشند بدون عمل جراحی درمان می شوند ولی اگر سنگ ها رنگدانه ای باشند نیاز به عمل جراحی دارد.
به عمل جراحی برداشتن سنگ کیسه صفرا کوله سیستکتومی گفته می شود که رایج ترین عمل جراحی صفرا است. کیسه صفرا از اندام های حیاتی بدن محسوب نمی شود و برداشتن آن تاثیر زیادی روی زندگی افراد نمی گذارد، برای برداشتن کیسه صفرا بیمار بیهوش شده و با برداشتن آن مسیر صفرا از کبد به روده کوچک تغییر می یابد.
انواع جراحی کوله سیستکتومی:
- کوله سیستکتومی به روش لاپاراسکوپی:
بیشتر جراحان این روش را استفاده می کنند زیرا بیمار با فاصله کمی پس از عمل مرخص می شود و بعد از حدود یک هفته به فعالیت های عادی خود بر می گردد.
- کوله سیستکتومی باز:
وقتی که کیسه صفرا ملتهب شود، عفونت کند یا زخم شده باشد از این روش استفاده می شود، پس از این عمل بیمار حدود یک هفته در بیمارستان بستری می ماند و حدود یک ماه زمان می برد تا به فعالیت های عادی برگردد.
علایم سنگ کیسه صفرا:
ممکن است هیچ علامت یا نشانه ای نداشته باشد ولی اگر سنگ در مجرا تشکیل شود و انسداد ایجاد کند علایمی مانند:
- درد ناگهانی که به سرعت بدتر می شود و در قسمت بالای شکم سمت راست شکل می گیرد
- درد ناگهانی که به سرعت بدتر می شود و در وسط شکم پایین استخوان سینه شکل می گیرد
- پشت درد بین دو استخوان کتف
- درد در شانه ی سمت راست
- تهوع و استفراغ
اگر علایم و نشانه هایی مانند: شکم درد شدید که آرام نمی شود، زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)، تب بالا با لرز وجود داشت بایستی سریع به پزشک مراجعه شود.
علت سنگ کیسه صفرا:
دلیل قابل قبولی برای سنگ های صفراوی وجود ندارد ولی پزشکان به این باورند که عواملی مانند:
زرداب حاوی کلسترول زیاد:
زرداب مقداری ماده شیمیایی جهت حل کردن کلسترول تولید شده توسط کبد را دارد، اگر کبد بیش از اندازه کلسترول ترشح کند زرداب نمی تواند آن را حل کند و کلسترول اضافی ممکن است به صورت کریستال هایی در آمده و به سنگ تبدیل شود.
زرداب حاوی بیلی روبین زیاد:
بیلی روبین یک ماده شیمیایی است، وقتی می شود که بدن گلبول های قرمز خون را تجزیه می کند. بعضی عوامل می تواند سبب شود کبد بیلی روبین زیادی بسازد مانند: سیروز کبد، عفونت های مجاری صفراوی و برخی از اختلالات خونی که این بیلی روبین اضافی می تواند سنگ ها را تشکیل دهند.
اگر کیسه صفرا به خوبی تخلیه نشود زرداب آن غلیظ شده و باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا خواهد شد.
انواع سنگ های صفرای:
- سنگ صفراوی: متداول ترین نوع سنگ صفراوی است که اغلب زرد رنگ می باشد.
- سنگ صفراوی رنگ دانه ای: این سنگ قهوه ای یا سیاه رنگ می باشد و زمانی تولید می شود که بیلی روبین در زرداب زیاد باشد.
عوامل ابتلا به سنگ های صفراوی:
- زنان بیشتر از مردان مستعد سنگ صفرا هستند
- سنین بالای 40 سال
- داشتن اضافه وزن و چاقی
- یک جانشینی و کم تحرکی
- بارداری
- رژیم غذایی پر چرب
- رژیم غذایی پر کلسترول
- رژیم غذایی کم فیبر
- سابقه داشتن در خانواده
- دیابت
- سرطان خون
- کاهش وزن سریع
- بیماری های کبدی
- مصرف داروهای حاوی استروژن مانند قرص ضد بارداری
عوارض سنگ کیسه صفرا:
- التهاب کیسه صفرا
- انسداد مجرای صفرا
- انسداد مجرای لوزالمعده
- سرطان کیسه صفرا
پیشگیری از سنگ کیسه صفرا:
- وعده های غذایی را حذف نکنید
- آهسته وزن خود را پایین بیاورید
- غذاهای فیبر دار بیشتر مصرف کنید مانند: سبزی ها، میوه ها و غلات کامل
- وزن سالمی را حفظ کنید زیرا چاقی و اضافه وزن احتمال ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد